اختلال سلوک | نشانه ها، علل و درمان اختلال سلوک

اکثر مشکلات والدین با فرزندان خود، به دلیل مشکلات رفتاری و ناتوانی والدین در کنترل آن ها است. اگر چه سرپیچی از دستورات والدین و به دنبال استقلال بون، مشکلات رفتاری و اذیت کردن دیگران تا حدی جزو دوره عادی رشد کودکان و نوجوانان محسوب می شود اما تشدید این رفتار ها و افراطی شدن آن ها می تواند یک هشدار خطرناک برای والدین باشد. یکی از مهمترین اختلالات مشکلات رفتاری، اختلال سلوک است. والدین می توانند برای حل مشکلات مرتبط با فرزندانشان با دریافت مشاوره خانواده مسئله را به شکلی کلی بررسی و حل نمایند.

اختلال سلوک (DC)

اختلال سلوک شامل مجموعه از رفتارهای مستمر و مکرر است که هنجارهای اجتماعی یا حقوق دیگران را نقض می کنند. این افراد ممکن است در تنظیم هیجانات قوی و خشمگینانه خود مشکل داشته باشند و یا از بعضی هیجانات مانند همدلی یا عذاب وجدان و احساس گناه برخوردار نباشند. برای کسب منافع خود از دیگران بیگاری می کشند. سطح اضطراب این افراد کم است و به همین دلیل فعالیت هایی را ترجیح می دهد که هیجان انگیز و حتی خطرناک باشند.

نشانه ها و علائم اختلال سلوک (DC)

رفتارهایی که افراد مبتلا به اختلال سلوک انجام می دهند، به چهار گروه تقسیم می شود :

پرخاشگری

رفتارهای پرخاشگرانه ای انجام می دهد که به دیگران آسیب می رساند. معمولا به صورت رفتارهایی که در زیر آمده نمود پیدا می کند:

1. به دیگران زور می گوید و قلدری می کند و یا آنها را تهدید می کند.
2. اولین نفریست که دعوا های فیزیکی را شروع می کند.
3. برای آسیب رساندن به دیگران از یک وسیله خطرناک استفاده می کند.
4. با مردم برخورد فیزیکی می کند.
5. حیوانات را مورد اذیت و آزار فیزیکی قرار می دهد.
6. با مواجهه چهره به چهره و درگیری شخصی با یک قربانی از او دزدی کرده است (مثلا، زورگیری کرده است)
7. کسی را به زور مجبور به برقراری رابطه جنسی کرده است.

خرابکاری و تخریب اموال

رفتارهایی که به تخریب و آسیب املاک خصوصی منجر می شود :

1. عمدا و به قصد وارد کردن صدمات جدی، جایی یا چیزی را آتش زده است.
2. عمدا اموال دیگران را تخریب کرده است.

دروغگویی و دزدی

به شیادی و دروغگویی می پردازد :

1. با استفاده از زور و به قصد دزدی، به خانه، ساختمان، یا اتومبیل کسی وارد شده است.
2. برای به دست آوردن اشیا، یا برای این که دیگران لطفی در حقش بکنند، یا برای فرار از زیر بار مسئولیت، معمولا دروغ می گوید.
3. کالاهای گران قیمت یا نسبتا گران قیمت دزیده است.

قانون شکنی

اهمیتی به قوانین نمی دهد و به قانون شکنی و نقض قوانین می پردازد؛

1. به رغم اجازه ندادن والدین، شب ها دیر وقت خانه می آید و یا اصلا نمی آید.
2. حداقل دوبار از خانه فرار کرده باشد و یا یک بار برای مدت طولانی فرار کرده و به خانه برنگشته است.
3. معمولا از مدرسه غیبت غیر موجه می کند.

افراد در معرض خطر اختلال سلوک

این اختلال در پسرها بیش از دختران رواج دارد و احتمال ابتلا به آن در نوجوانی بیش از کودکی است. نشانه های این اختلال معمولا از کودکی در فرد آغاز می شود و شروع این نشانه ها بعد از سن 16 سالگی بسیار نادر است. اختلال سلوک در کودکی، می تواند تحت شرایط خانوادگی نامناسب، احتمال ابتلا به اختلال شخصیت ضد اجتماعی در بزرگسالی را پیش بینی کند.

علل اختلال سلوک

علل اختلال سلوک را می توان به دو دسته عوامل بیولوژیکی و عوامل روانی – اجتماعی تقسیم بندی کرد. این عوامل به شرح زیرند :

عوامل بیولوژیک

ژنتیک : به نظر می آید یک عامل ژنتیک در اختلال سلوک نقش دارد و پرخاشگری و خشونت نیز عنصر ژنتیکی داشته باشند.

عوامل پیش از تولد : در دوران بارداری، عواملی از جمله مصرف سیگار و الکل مادر حامله، سوء تغذیه در طول بارداری و بعد از زایمان می توانند در ابتلا به اختلال سلوک نقش داشته باشند.

عوامل روانی-اجتماعی

محیط خانوادگی : یکی از مهمترین عوامل، محیط خانوادگی است. بد رفتاری با کودک، خشونت، محیط های خانوادگی بهم ریخته و پر از استرس، بیکاری والدین، ابتلا یکی از والدین به اختلال ضد اجتماعی همگی فاکتورهایی هستند که فرد را نسبت به این اختلال مستعد می کنند.

تاثیر دوستان و رسانه ها : اکثر کودکان به این علت رفتارهای پرخاشگرانه انجام می دهند که تحت تاثیر رفتارهای خشونت آمیز رسانه های عمومی یا دوستان و همسالان خود می بینند.

عوامل اجتماعی – اقتصادی : رفتارهای خشنوت آمیز با فقر، پایین بودن طبقه اجتماعی – اقتصادی، عدم موفقیت تحصیلی مرتبط است. اگرچه این عوامل ممکن است در پی ابتلا فرد به این اختلال نیز به وجود بیاید.

چه آینده ای در انتظار مبتلایان به اختلال سلوک است؟

اگر اختلال سلوک تحت درمان قرار نگیرد، می تواند منجر به مشکلات اساسی و حتی اتفاقات ناگوار در زندگی فرد شود. پیامدهای اختلال در بزرگسالی فرد بسته به شدت علائم و عوامل خانوادگی و اجتماعی می تواند متفاوت باشد. مشکلات سلوک می تواند با رفتارهای بزهکارانه، زندان رفتن های پیاپی، مشکلات روانپزشکی و حتی آسیب های جسمانی و مشکلات اجتماعی مانند از بین رفتن روابط با دیگران و منزوی شدن همراه باشد.

درمان اختلال سلوک

شروع درمان در کودکی، می تواند بهبودی سریع تر و بهتر را به همراه آورد و مقاومت فرد برای تغییر رفتارهای آسیب رسان خود کمتر است. درمان تحت تاثیر عواملی مانند شدت علائم، سن بروز و میزان همکاری خود کودک قرار دارد. در درمان افراد سلوک، خانواده و اطرافیان نقش مهمی دارند به همین سبب مجموعه ای از درمان های مختلف مورد استفاده قرار می گیرد :

آموزش کودک : در آموزش کودک، از تکنیک و روش های درمانی مختلفی استفاده می شود تا به کودک مهارت های خود کنتری و کنترل خشم خود، راه های حل مسئله و رفتارهای مثبت اجتماعی یاد داده شود تا بتواند عملکرد سازش یافته تری داشته باشد. همچنین از تکنیک های رفتاری- شناختی استفاده می شود تا الگوهای غلط فکری کودک کشف شده و تغییر یابد.

آموزش والدین : برنامه های آموزشی برای والدین می تواند مهارت های تربیت فرزند آنها در برخورد با فرزندشان را بهبود ببخشند و نحوه تعامل درست و شیوه های مناسب فرزند پروری را به آن ها بیاموزند. آموزش مدیریت والد نوعی برنامه آموزشی مختص والدین است که والدین را آموزش می دهد  تا بتوانند رفتارهاي مثبت کودک را با دادن پاداش افزایش دهند. به عنوان تنبیه تکنیک هاي انضباطی غیرخشن (مانند محروم کردن کودک از چیزی خوشایند مانند تلویزیون دیدن) را جایگزین شیوه هاي خشن کنند و از تکنیک هاي حل مسأله بهره ببرند