استرس و سلامت روان

یکی از رایج ترین مشکلاتی که همه ما در سنین مختلف با آن مواجه مواجه هستیم استرس یا فشار روانی است.اهمیت استرس را از آنجا میتوان یافت که بنا بر گفته تعدادی از دانشمندان ریشه تمامی بیماری های موجود در انسان ها با استرس های زندگی در ارتباط است.

تعریف:

استرس را میتوان بعنوان یک تجربه هیجانی که با تغییرات جسمانی ،روانشناختی و رفتاری همراه است و در برخورد با رویدادهای زندگی به وجود می آید تعریف نمود.

علل:

بطور کلی تغییر در شیوه زندگی و اختلال در امور روزمره طبیعی شخصی می تواند برای افراد استرس ایجاد کند.برخی از این علل شایع عبا رتند از:

مرگ یکی از اعضای مورد علاقه(همسر، فرزند و یا دوست)

از دست دادن هر چیزی که برای فرد ارزشمند باشد

آسیب های جسمانی و یا بیماری های شدید

اخراج شدن و یا تغییر شغل

نقل مکان به یک شهر یا استان جدید(مهاجرت)

ورشکستگی مالی و یا مقروض شدید

تعارض مداوم بین فرد و یکی از اعضای خانواده،دوستان نزدیک و یا همکاران

خستگی دائمی ناشی از استراحت،خواب و تفریح ناکامی

علائم شایع استرس:

جسمانی :گرفتگی عضلات،سردرد، اسهال یا یبوست،افزایش ضربان قلب،خستگی،تعریق شدید،تنفس سریع،لرز یا تیک،تحریک پذیری،کم اشتهایی یا بی اشتهایی و ضعف

عاطفی: عصبانیت و اعتماد به نفس پایین،افسردگی ،بی تفاوتی، اشکال در تمرکز،نگرانی،بیقراری و اضطراب

رفتاری:اختلالات خواب،پر خوری ،کاه عملکرد حافظه،افزایش مصرف سیگار و یا سوء مصرف مواد مخدر

مقابله با استرس:

مردم به شیوه های مختلفی در برابر استرس واکنش نشان می دهند.این واکنش نسبت به استرس مقابله نامیده میشود.به طور کلی برای کنار آمدن و مقابله با موقعیت های استرس آور و فشار زا دو روش اصلی وجود دارد که عبارتند از:

الف- مقابله های هیجان مدار: در این شیوه تمرکز فرد بر روی احساس منفی و بدی است که در رابطه با موقعیت پیش آمده است. به عبارت دیگر در این نوع مقابله فرد بجای درگیری مستقیم با مسئله فشار زا و یا حل آن به شیوه های گوناگونیسعی در کنترل و رهایی از احساسات منفی خود را دارد.این نوع مقابله ها خود به دو شکل سالم و نا سالم خود ابراز می شود.

مقابله های هیجان مدار سالم عبارتند از: ورزش کردن،پیاده روی کردن،پرداختن به کارهای هنری، نواختن موسیقی، دعا کردن، درد دل کردن با یک دوست، برون ریزی ناراحتی و بطور کلی کنار کشیدن خود از آن موقعیت استرس زا.

مقابله های هیجان مدار ناسالم عبارتند از: ابراز احساسات منفی به دیگران،تخریب اموال دیگران، فرار ، انزوا و یا مصرف مواد مخدر و داروهای روان گردان و.....

***نکته:مقابله های هیجان مدار نا سالم قطعا مضر هستند و همچنین از طرفی مقابله های هیجان مدار سالم اگرچه درکوتاه مدت مفید هستند اما در دراز مدت مسئله را پیچیده می کنند.

ب-مقابله های مساله مدار:در این نوع مقابله مسئله اصلی مورد توجه قرار میگیرد و بر روی حل مسئله تمرکز می شود. در واقع این شیوه فرد ابتدا موقعیت استرس آور را ارزیابی کرده و سپس در جهت بهبود وضعیت برطرف کردن و یا به حداقل رساندن مشکل اقدام می کند. این نوع مقابله ها نیز به دو نوع سالم و نا سالم تقسیم می شوند:

مقابله های مساله دار سالم عبارتند از: برنامه ریزی ، تلاش کردن، حل مسئله، مشورت کردن،صبر کردن،تفکر و اندیشه کردن

مقابله های مسئله دار نا سالم عبارتند از:استفاده از راه های سطحی و مقطعی،انجام کارهای شتاب زده،فریب دیگران،دادن قول و وعده های بی اساس و....

***نکته: پس واضح است که مسئله مدار نا سالم نیز مسئله را به صورت مثبت و اساسی حل نکرده و در نهایت به مشکلات فردی می افزاید.در حالی که مقابله های مسئله مدار سالم به حل مشکل و یا تعدیل آن می انجامد و در مجموع بهداشت روانی فرد را تامین کرده و توانایی او را در مواجهه با مشکلات بالا می برد.

پیشگیری:از هر وضعیت پر استرسی که در طول روز به آن برمی خورید دوری کنید. از روش آرامش سازی عضلانی (ریلکسیشن)استفاده کنید.تمام عواطف منفی را که در طول روز متحمل خواهید شد مانند عصبانیت و احساس عدم امنیت،از خود برهانید.از کلیه انرژی های مثبت و یا عواطف خوب مانند شادی و امید لذت ببرید .یک برنامه ورزشی به همراه یک رژیم غذایی طبیعی و کاملا متعادل با مکمکل های ویتامینی اتخاذ کنید.

نتیجه:استرس قسمتی از زندگی است و محصول طبیعی وجود و محیط ماست.هیچ دلیلی برای حذف استرس نداریم ولی برای اینکه افراد به سلامت روان برسند لازم است که ابتدا سطح مطلوب استرس را در خود بشناسند و سپس از انرژی ذخیره برای سازگاری مطلوب استفاده کنند.