علل دمانس

علل ایجاد آلزایمر هنوز ناشناخته اند.

نتایج تحقیقات نشان داده اند که بسیاری از عقاید مرسوم در رابطه با این بیماری، اشتباه می باشند.

مواردی که مسبب ایجاد بیماری نیستند

استفاده بیش از حد از مغز

هیچ مدرکی مبنی بر اینکه زیاد فکر کردن می تواند منجر به دمانس گردد وجود ندارد. با فعالیت های ذهنی مغزتان آسیب نمی بیند و فرسوده نمی گردد.

اتفاقات پر استرس زندگی

دمانس به دنبال تغییرات ناگهانی و عمیقی مانند سوگواری، طلاق، عوض کردن محل سکونت، تصادف یا بستری شدن در بیمارستان ایجاد نمی شود. گرچه چنین اتفاقاتی می توانند یک دمانس پنهان را آشکار سازند، به این ترتیب که مثلا اگر بیمار تا آن لحظه با دمانس خود سازگاری داشته، با مواجهه با اتفاق مذبور، زمینه ای فراهم می گردد که برخی علایم پنهان بیماری اش بروز کنند. در چنین مواقعی ممکن است اینطور به نظر بیاید که بیماری در نتیجه آن اتفاق ایجاد شده است، در حالیکه بیماری از قبل شکل گرفته و آن اتفاق صرفا زمینه ساز بروز علایم و جلب توجه دیگران به این علایم، شده است.

مشکلات روانی

گاهی به نظر می رسد افرادی که دچار اضطراب و یا افسردگی هستند، بیشتر در معرض ابتلا به دمانس قرار دارند. اما هیچ مدرک محکمی برای تعییر این ادعا وجود ندارد. افسردگی گاهی یکی از علایم اولیه دمانس می باشد و شاید به همین دلیل است که اشتباها به عنوان یکی از دلایل بیماری شمرده می شود.

الکل

الکل مسلما و حداقل برای کوتاه مدت بر عملکرد مغز تاثیر می گذارد. پس شگفت آور نیست که بسیاری از مردم معتقدند که نوشیدن زیاد و یا طولانی مدت مشروبات الکلی می تواند منجر به مرگ سلول های مغز و در نتیجه دمانس گردد. گای دمانس در افرادی که به شدت الکلی هستند ایجاد می شود، اما این نوع دمانس بسیار نادر بوده و با آلزایمر و یا دمانس عروقی متفاوت است.

سیگار کشیدن

گفته می شود که سیگار کشیدن می تواند از افراد در برابر خطر ابتلا به آلزایمر محافظت کند، اما نوز مدارک کافی برای تایید این ادعا وجود ندارد. گرچه به نظر می رسد که احتمال ابتلای سیگاری ها به سایر انواع دمانس از جمله دمانس عروقی بیشتر است.

ضربه به سر

هر ضربه ای که به سر وارد می شود، مثلا اصابت سر به کابینت آشپزخانه، نمی تواند زمینه ساز ابتلا به دمانس باشد. اما افرادی مانند مشت زن های حرفه ای، که ضربات شدید و مکرری به سرشان می خورد، گاهی مبتلا به نوعی از دمانس می گردند. متخصصین در این مورد که آیا بر خورد یک ضربه محکم به سر، برای از دست رفتن آگاهی و افزایش خطر ابتلا به آلزایمر کافی است یا خیر، در حال بحث و بررسی اند. اما حتی اگر چنین فرضیه ای درست باشد، این خطر آنقدر ها جدی نیست، چرا که بسیار نادرند افرادی که پس از یک ضربه مغزی ، مبتلا به آلزایمر می گردند.

پیری

دمانس در نتیجه پیری ایجاد نمی گردد و اکثر افراد مسن دچار آن نمی گردند. گرچه، تقریبا مثل هر بیماری دیگری، احتمال ابتلا به دمانس، در افراد پیر بیش از افراد جوان است.  

نظریه های جدید

تحقیقات بسیاری برای یافتن ریشه بیماری آلزایمر انجام شده و نتایجی که تاکنون کسب شده اند، به دو عامل: ژنتیک و عوامل محیطی محدود می گردند.

ژنتیک

در تعدادی محدودی از افرادی که آلزایمر آنها در سنین پایینی آغاز شده بود، یک عامل ژنتیکی قوی در خانواده وجود داشت. در برخی از این خانواده ها، ژن معیوبی که روی کروموزوم 1 و 14 یا 21 وجود دارد، دلیل بیماری شناخته شده است. گرچه این توضیح، بیشتر اشاره به یک مورد استثناست تا یک قانون کلی، چرا که در صد محدودی از کل افراد مبتلا به آلزایمر در این گروه قرار می گیرند.

استعداد ژنتیکی در رابطه با شایع ترین فرم آلزایمر، که مختص افراد پیر است نیز، چندسال پیش تایید شد. افرادی که ژن خاصی را برای آپولیپو پروتئین E دارند، بیشتر در معرض خطراند. این ژن شامل اطلاعاتی است که بدن برای ساختن پروتئین های مورد نیاز مغز، بدان ها نیاز دارد. سه نوع مختلف از این پروتئین ها شناسایی شده اند.

در حال حاضر شواهد خوبی مبنی بر دخالت یکی از این سه نوع پروتئین ، در افزایش احتمال ابتلا به آلزایمر وجود دارد. اما هنوز مشخص نشده است که عدم وجود این پروتئین ها، چگونه منجر به افزایش استعداد ابتلا به آلزایمر می گردد.

دلایل محیطی

تعداد بسیار زیادی از دلایل محیطی ای که احتمال تاثیر آنها در ایجاد آلزایمر وجود داشت، بررسی گشته اند. این دلایل شامل سفرهای خارجی، نوع شغل، استفاده از مواد شیمیایی، مصرف مواد و داروها، چای و قهوه، الکل و سوء تغذیه می گردند. همچنین تحقیقاتی انجام شده تا مشخص گردد آیا این احتمال وجود دارد که افرادی که یک عمل جراحی یا یک بیهوشی عمومی داشته اند و یا به بیاری دیگری مبتلا هستند، بیش از سایر افراد، مستعد ابتلا به آلزایمر باشند یا خیر. در حال حاضر هیچ کدام از این احتمالات از قطعیت قبولی برخوردار نیستند. مدارکی وجود دارند که بر طبق آنها ، نحوه رشد مغز در کودکی و بزرگسالی می تواند در تخمین این مسئله که فرد در آینده به آلزایمر دچار خواهد شد یا خیر، موثر باشد. طبق مشاهدات ، احتمال ابتلا به آلزایمر در افرادی که مغز بزرگ تر و یا تحصیلات عالی تری داشته اند، کمتر بوده است. علت این مسئله هنوز روشن نشده است ، اما یک نظریه این است که کمغز این افراد " فضای اندوخته" ای دارد و حتی اگر نشانه های فیزیکی بیماری در مغز آنها ایجاد گردد، توانایی های ذهنی شان بسیار کم تحت تاثیر قرار خواهند گرفت.

بسیاری از افراد بر این باورند که اگر به اندازه کافی از مغز استفاده نشود، قوایذهنی آنها تحلیل می رود- این تئوری گاهی با جمله " استفاده کن وگرنه از دست می رود" یاد می شود. بر طبق این دیدگاه، اگر افراد از نظر ذهنی بسیار فعال بوده و علایق و مشغله های بسیار داشته باشند، احتمال ابتلایشان به دمانس کاهش می یابد. نتایج تحقیقات اخیر تا حدی با این نظریه همسو هستند. دانشمندان متوجه شده اند که افراد سالخورده ای که زندگی شان مملو از فعالیت های محرک ذهنی مانند مطالعه، حل کردن جدول، بازی ورق و تخته، فیلم دیدن، رفتن به نمایشگاه های مختلف و یا نواختن یک ساز بوده است، احتمال ابتلایشان به آلزایمر کمتر می باشد.

دمانس عروقی

ریشه این نوع دمانس در عروق کوچکی است که اکسیژن و سوخت را به مغز می رسانند و نه در سلول های عصبی، یکی از عوامل بسیار مهم که منجر به گرفتگی این عروق کوچک می گردد، فشار خون بالاست. بدین ترتیب احتمال ابتلا به این نوع دمانس، در افرادی که سالها فشار خون بالا داشته اند، بیشتر است.

عامل دیگری که احتمال ابتلا به این نوع دمانس را افزایش می دهد کشیدن سیگار است، چرا که دخانیات ، تمایل به لخته شدن را در خون افزایش می دهد. ترکیب دو عامل، عروق کوچک معیوب و خونی که سریعا لخته می شود، بسیار خطرناک است، چرا که می تواند منجر به مسدود شدن رگ خونی گردد و نتیجتا آن ناحیه از مغز که توسط آن رگ خون رسانی می شده، صدمه ببیند.