تعریف اختلال شخصیت خودشیفته

اختلال شخصیت خودشیفته یکی از مهم‌ترین و شاید بتوان گفت رایج‌ترین انواع اختلالات شخصیتی است که در افراد بروز می‌کند. شخصیت خودشیفته بخشی از اختلالات شخصیت نمایشی است که فرد در آن خودش را شخصیت بسیار مهم و محور هر چیزی می‌داند. این افراد خودشان را بسیار خاص و بزرگ می‌دانند و به شکل اغراق‌آمیزی، احساس لیاقت و توانایی درباره هر چیزی دارند. این افراد همیشه خودشان را مرکز هر کار، اتفاق و رخدادی، می‌دانند که دیگران باید به آن‌ها خدمت کنند. از آنجایی که فرد مبتلا به اختلال شخصیت خودشیفته خودش را بسیار مهم و خاص می‌داند، مشکلات و چالش‌های دیگران را بسیار بی‌ارزش و ناچیز می‌شمارد.
بهترین تعریف از اختلال شخصیت خودشیفته این است که فرد آنچنان خودش را دوست دارد و مهم می‌داند که جز خودش اشخاص دیگر را نمی‌بیند و یا اهمیتی به آن‌ها نمی‌دهد. این اختلال شخصیتی، فرد را در بسیاری از جنبه‌های زندگی و به‌ویژه روابط اجتماعی با مشکل مواجه می‌کند و عموما این افراد از سوی دیگران یک شخصیت غیرقابل تحمل است.

اختلال شخصیت خودشیفته چه ویژگی‌هایی دارد؟

هر یک از اختلال‌های شخصیت با ویژگی‌های خاصی شناخته می‌شوند که کار تشخیص روانشناس یا روانپزشک را نیز آسان‌تر می‌کنند. این ویژگی‌ها در شدت و ضعف‌های مختلفی بروز می‌کنند و به تناسب این شدت و ضعف‌ها، فرد رفتارهای خاصی را از خود بروز می‌دهد. فراموش نکنید که این نشانه‌ها، تاکیدی بر وجود اختلال شخصیت وابسته در فرد نیست و تشخیص قطعی آن تنها در حوزه توانایی روانشناس و روانپزشک متخصص است. از جمله ویژگی‌های مهم این اختلال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

 
خودبزرگ‌بینی

 
مشخص‌ترین و اولین ویژگی در افرادی با اختلال شخصیت خودشیفته خودبزرگ‌بینی است. این افراد خودشان را یک شخصیت بسیار خاص و مهم می‌دانند که همه‌چیز باید در اختیار و برای آن‌ها باشد. به همین دلیل توانایی شنیدن حرف مخالف را ندارند و در برابر هر چیزی که برای آن‌ها محدودیت ایجاد کند، خشمگین می‌شوند.
 
 

انتقادناپذیری

افرادی با اختلال شخصیت خودشیفته اصلا انتقادپذیر نیستند! آن‌ها در برابر هر نوع نقد شدن از سوی دیگران مقاومت می‌کنند و برخورد تندی را از خودشان نشان می‌دهند. سطح بسیار پایین انتقادپذیری این افراد، به دلیل خودبزرگ‌بینی آن‌هاست و حتی ممکن است در برابر انتقادها خشمگین شوند یا برخوردهای تندی را بروز دهند.

 
رفتار استثمارگونه

رفتار استثمار گونه یکی دیگر از ویژگی‌های این گروه از افراد است که مشکلات بسیاری را برای خود آن‌ها و اطرافیانشان ایجاد می‌کند. رفتار استثمارگونه به این شکل بروز می‌کند که این افراد همه اطرافیان خود را در خدمت و برای خودشان می‌خواهند. آزادی فردی افراد را سلب می‌کنند و آن‌ها را تا جایی‌که نفعی ببرند، درکنار خود نگه می‌دارند.

 تصور غیرواقعی از خود

این افراد تصور عجیب و غیرواقعی از خود دارند که آن‌ها را در رویای غیرحقیقی درباره خودشان غرق می‌کند. از آنجایی که فرد خودشیفته خود را فردی تصور می‌کند که بی‌نظیر است، همیشه در یک تصور رویایی و غیرواقعی از خودش قرار دارد که این اختلال را در او تقویت می‌کند.
 

مستعد افسردگی

افرادی با اختلال شخصیت خودشیفته مستعد افسردگی هستند. آن‌ها در برابر هر موقعیت و شرایطی فشار زیادی را تجربه می‌کنند و در صورت مواجهه با یک مخالفت کوچک، به سمت افسردگی می‌روند.
 

اعتمادبه‌نفس شکننده

اگرچه در ظاهر میزان اعتمادبه‌نفس افرادی با اختلال شخصیت خودشیفته  بسیار بالاست، اما اهتمادبه‌نفس شکننده‌ای دارند و ممکن است در هر حالتی نسبت به این احساس خود دچار تزلزل شوند.

روابط ناپایدار

ارتباطات افرادی که به اختلال شخصیت خودشیفته دچار هستند کاملا ناپایدار است و عموما با درگیری مواجه می‌شئود. این افراد به‌راحتی آدم‌های اطراف خودشان را از دست می‌دهند

.

انواع اختلال شخصیت خودشیفته

اختلال شخصیت خودشیفته به دو شکل مختلف بروز می‌کند که هر یک از این اشکال، ویژگی‌های مخصوص به خودشان را دارند. این اختلال را می‌توان به این دو نوع تقسیم کرد:
 

خودشیفتگی آشکار

این نوع از خودشیفتگی، همانطور که از نامش پیداست، به صورت کاملا آشکار خودش را نشان می‌دهد. در این نوع خودشیفتگی فرد به صورت کاملا مشخصی خودخواه، خودپسند و تظاهرکننده و با اعتمادبه‌نفس بالا هستند. این افراد در بسیاری از موارد به پرخاشگری روی می‌آورند و توان تحمل هیچ نوع نظر مخالف و یا کار خلاف میل خودشان را ندارند.

 
خودشیفتگی پنهان

افرادی که به این نوع خودشیفتگی مبتلا هستند، اغلب افراد مضطربی هستند که عموما احساس ناامنی دارند و در برخورد با دیگران واکنش‌های بسیار تدافعی دارند. آن‌ها بیش‌ازحد حساس هستند و ممکن است از هر اتفاق، حرف یا برخوردی ناراحت شوند

.

درمان شخصیت خودشیفته

اختلال شخصیت خودشیفته نیاز به تشخیص دقیق توسط روانشناس و روانپزشک متخصص و سپس پروتکل درمانی مناسب دارد. بنابراین نمی‌توان با مشاهده برخی از علائم این اختلال، به‌طور قطعی یک فرد را به‌عنوان شخصیت خودشیفته معرفی کرد.
برای درمان شخصیت خودشیفته نیاز به مراجعه به یک درمانگر متخصص و حرفه‌ای است که به‌درستی علائم را تشخیص داده و درمان مرتبط با آن را شروع کند. بهترین راه برای درمان اختلال شخصیت خودشیفته کمک گرفتن از روان درمانی است. روان درمانی به‌خوبی کمک می‌کند که این مشکل ریشه‌یابی شده و سپس درمان شود.
در روان درمانی جهت درمان اختلال شخصیت خودشیفته از روش‌های مختلفی مانند طرحواره درمانی، درمان‌های شناختی و رفتاری، درمان‌های مبتنی بر ذهن، رفتار درمانی دیالکتیکی و ... استفاده می‌شود.