چرا مردم سیگار می کشند؟

چرا تعداد زیادی از مردم ماده ای خطرناک به نام تنباکو را مصرف می کنند؟

نخست اینکه، اکثر سیگاری ها مصرف دخانیات را از کودکی یا از اوایل نوجوانی آغاز می کنند و سن آغاز سیگار کشیدن، مخصوصا در زنان، در حال کاهش است. کودکان و نوجوانان، برای آغاز سیگار کشیدن، انگیزه های اجتماعی دارند ولی به ندرت از طرف دیگران اجبار یا ترغیب می شوند. در اکثر موارد نوجوانان به این علت سیگار می کشند که با هنجار گروه سازگار شوند، یعنی بتوانند خود را بیشتر به سایر افراد گروه شبیه کنند. و به همین دلیل، رفتارهایی انجام می دهند که در گروه وجود دارد، از جمله سیگار کشیدن. بنابراین سیگار کشیدن از جانب گروه هایی که ویژگی اصلی آنها سیگار کشیدن است، تایید می شود و اعضای جدید گروه سیگار کشیدن را شروع می کنند تا خود را به صورت اعضای مورد قبول گروه نشان دهند. مبادله سیگار و تعارف کردن آن پیوند اعضا را نشان می دهد و سیگار کشیدن برای تحکیم دوستی ها و نشان دادن تعهد به گروه انجام می گیرد.بنابراین به نظر می رسد که سیگار کشیدن صرفا یک رفتار ساده برای ایجاد تغییر در حالت فیزیکی و روانی نیست، بلکه یک کاربرد اجتماعی پیچیده دارد، به ویژه در اوایل رشد اجتماعی. یک عامل مهم دیگر که باعث می شود نوجوانان سیگار بکشند تبلیغات است. بسیاری از کشورها تبلیغ آشکار سیگار را ممنوع کرده اند. اما شرکتهای تنباکو هنوز، به طور تلویحی، با ساپورت کردن فعالیتهای اجتماعی بزرگ تبلیغ می کنند و در بسیاری از کشورهای رو به توسعه تبلیغ آشکار سیگار هنوز ممنوع نشده است. مطالعات نشان می دهد که تبلیغات باعث آگاه شدن کودکان از پدیده ای به نام سیگار کشیدن می شوند و آنها را تشویق می کنند که این کار را انجام دهند. حتی در کشورهایی که تبلیغ سیگار به طور نیمه کامل ممنوع شده است، دیدن سیگار در قفسه مغازه ها و تصاویر افراد مشهور و غیر مشهور در حال سیگار کشیدن در مجلات، فیلم ها و تلویزیون باعث افزایش سیگار کشیدن نوجوانان می شود.

دوم این که، کدام عامل باعث می شود تا کسانی که سیگار کشیدن را آغاز کرده اند، به رغم آگاهی از عواقب وخیم آن، باز هم به آن ادامه دهند؟ یعنی نظریه پردازان اعتقاد دارند که سیگار کشیدن یک عادت اکتسابی است که تعدادی پیامدهای تقویت کننده یا پاداش دهنده باعث تداوم آن می شود. آنها عقیده دارند که ویژگی های نیکوتین، که در دستگاه عصبی مرکزی تاثیر می گذارند، باعث می شوند که افراد سیگاری از پیامدهای این تاثیر فایده ببرند زیرا در نتیجه این عمل تمرکز حواس افزایش می یابد و عملکرد شناختی فرد بهتر می شود. این پیامدها نوعی محرک تقویت کننده هستند که باعث تقویت عمل سیگار کشیدن می شوند. اما پاداش های سیگار سیگار، در مقابل خطرات جدی و خطرناک آن بسیار ضعیف هستند.

اخیرا نظریه های مربوط به تدوام سیگار کشیدن، به آثار آن در کاهش استرس به عنوان عوامل تقویت کننده ی احتمالی توجه می کنند. اما نیکوتین به طور طبیعی کاهش دهنده استرس نیست، بلکه، همانطور که قبلا نیز گفتیم، محرک دستگاه عصبی مرکزی است . پس چرا سیگاری ها می گویند که بعد از دود کردن سیگار آرامش بیشتری احساس می کنند؟ روانشناسان بالینی عقیده دارند که مدتی پس از آخرین سیگار، سمپتوم های سندروم پرهیز به تدریج ظاهر می شوند و فرد سیگاری به طرز فزاینده ای، حالت عصبی و تحریک پذیر پیدا می کند و نمی تواند تمرکز حواس داشته باشد. در این هنگام، روشن کردن سیگار باعث احساس آرامش، لذت و تمرکز بیشتر حواس می شود، زیرا سطح نیکوتین بالا می رود و عملکرد فیزیولوژیک عادی دوباره برقرار می شود.

بعضی افراد می گویند که سیگار می کشند تا چای بنوشند و چای می نوشند تا سیگار بکشند. احتمالا این حرف یک شوخی ساده نیست زیرا تحقیقات نشان می دهند که نیکوتین می تواند خصوصیات لذت بخش کافئین و کافئین می تواند خصوصیات لذت بخش نیکوتین را افزایش دهد. طبق این تحقیقات، نیکوتین و کافئین تحمل یکدیگر رابالا می برند. به این ترتیب فرد برای اینکه آثار لذت بخش آنها را حفظ کند، مجبور است مصرف هر دو را افزایش دهد. در مورد الکل و نیکوتین نیز همینطور است.